Bilirubin Nedir?

​

Bilirubin, vücutta kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sonucu oluşan bir maddedir. Kırmızı kan hücrelerinin ömrü yaklaşık 120 gündür ve bu sürenin sonunda parçalanarak yenilenmeleri gerekir. Bilirubin üretimi şu adımlarla gerçekleşir:

​

1. Kırmızı Kan Hücrelerinin Yıkımı

• Kırmızı kan hücreleri, görevlerini yerine getirdikten sonra dalak, kemik iliği ve karaciğer gibi organlarda yıkılır. Bu hücreler içinde hemoglobin adı verilen bir protein bulunur. Hemoglobin, oksijenin taşınmasını sağlar.

• Kırmızı kan hücresi parçalandığında, hemoglobin de iki ana bileşene ayrılır:

  • Heme (demir içeren kısım)

  • Globin (protein yapılı kısım)

2. Heme'nin Bilirubine Dönüşümü

• Hemoglobin içinde bulunan heme maddesi, bir dizi kimyasal işlemle önce biliverdin adı verilen yeşilimsi bir bileşiğe dönüştürülür. Biliverdin daha sonra enzimler yardımıyla bilirubin maddesine dönüşür.

• Bu yeni oluşan bilirubine "indirekt (konjuge olmayan) bilirubin" denir. Bu formda, yağda çözünür olduğundan kan dolaşımında serbest halde taşınamaz. Karaciğere taşınmak için albümin adı verilen bir proteinle birleşir ve karaciğere ulaştırılır.

3. Karaciğerde Bilirubinin İşlenmesi

• İndirekt bilirubin karaciğere ulaştıktan sonra karaciğer hücreleri tarafından alınır ve burada kimyasal olarak işlenir. Bu işlem sırasında bilirubin, glukuronik asit ile birleşerek konjuge (direkt) bilirubin haline getirilir.

• Konjuge bilirubin suda çözünür hale gelir ve safra yoluyla safra sıvısına karışarak safra kanallarına geçer.

4. Safra Yoluyla Bağırsaklara Taşınması

• Konjuge bilirubin safra sıvısı içinde ince bağırsağa salgılanır. İnce bağırsakta, bilirubin çeşitli bakteriler tarafından işlenir ve bu süreçte urobilinojen adlı bir madde oluşur. Bu maddenin bir kısmı vücuttan dışkı yoluyla atılır ve dışkının kahverengi rengini verir.

• Urobilinojenin bir kısmı da böbrekler tarafından emilip idrara geçer ve idrarın sarı rengini sağlar.

5. Bilirubinin Atılması

• Bilirubinin büyük bir kısmı dışkı yoluyla vücuttan atılır. Küçük bir kısmı da idrarla atılabilir. Karaciğer tarafından işlenip bağırsaklara gönderilen bilirubin bu yolla vücuttan uzaklaştırılır.

​

​

Özetle, bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla oluşur ve karaciğer tarafından işlenerek safra yoluyla bağırsaklara gönderilir. Burada ya dışkı yoluyla atılır ya da vücutta dolaşımda tekrar kullanılmak üzere emilir. Vücuttaki bilirubin seviyeleri, kırmızı kan hücrelerinin yıkım hızına ve karaciğerin bu maddeyi işleme kapasitesine bağlıdır.

 

İndirekt Bilirubin Nedir?

​

İndirekt bilirubin, vücutta kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sonucunda oluşan ve henüz karaciğer tarafından işlenmemiş bilirubin formudur. Bu formdaki bilirubin, suda çözünemez ve bu nedenle kana bağlanarak taşınması gerekir. 

​

​

İndirekt Bilirubinin Özellikleri:

• Yağda çözünür: İndirekt bilirubin, yağda çözünür olduğu için kan dolaşımında serbest olarak hareket edemez. Bu nedenle albümin adlı bir proteinle bağlanarak karaciğere taşınır.

• Konjuge edilmemiş: İndirekt bilirubin, karaciğerde konjuge edilmeden (birleştirilmeden) önceki safhadır. Bu yüzden ona konjuge edilmemiş bilirubin de denir.

• Bilirubin üretimi sürecinin ilk aşaması: Kırmızı kan hücreleri parçalandığında, hemoglobinden elde edilen heme maddesi biliverdine, ardından bilirubine dönüştürülür. Bu safhadaki bilirubin, henüz karaciğer tarafından işlenmediği için indirekt bilirubin olarak adlandırılır.

​

İndirekt Bilirubinin Karaciğerde İşlenmesi:

• İndirekt bilirubin karaciğere ulaştıktan sonra, karaciğer hücreleri tarafından işlenir. Bu süreçte glukuronik asit ile birleştirilir ve konjuge (direkt) bilirubin adı verilen forma dönüştürülür. Bu işlem bilirubini suda çözünür hale getirir ve vücuttan safra yoluyla atılmasına olanak tanır.

​

Yüksek İndirekt Bilirubin Seviyeleri:

İndirekt bilirubin seviyelerinin kanda yüksek olması, genellikle karaciğerin bu maddeyi işleyemediğini veya çok fazla kırmızı kan hücresinin parçalandığını gösterir. Bu durumlar şunlarla ilişkili olabilir:

• Hemolitik anemi: Kırmızı kan hücrelerinin normalden hızlı yıkılması, fazla miktarda bilirubin üretimine neden olabilir.

• Gilbert sendromu: Karaciğerin bilirubini işlemede yeterince etkili olmamasıyla karakterize edilen genetik bir hastalıktır.

• Yenidoğan sarılığı: Yeni doğan bebeklerde karaciğerin henüz olgunlaşmamış olması nedeniyle bilirubin düzeyleri yüksek olabilir.

​

İndirekt bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sonucu oluşan ve henüz karaciğer tarafından işlenmemiş olan bilirubin formudur. Yağda çözünür ve kana bağlanarak karaciğere taşınır. Karaciğerde işlendikten sonra suda çözünür hale gelir ve vücuttan safra yoluyla atılabilir.

 

​

​