Karaciğer Fonksiyonlarını Gösteren Kan Testleri Nelerdir?
Karaciğer fonksiyonlarını değerlendirmek için yapılan kan testleri, karaciğerin sağlığını ve işlevini incelemek için kullanılır. Bu testler, karaciğerin safra üretimi, protein sentezi, toksinlerin işlenmesi ve enzimlerin aktivitesi gibi işlevlerini gösterir. Karaciğerin herhangi bir hasar veya hastalık belirtisi olup olmadığını anlamak için bu testler kullanılır. İşte karaciğer fonksiyonlarını değerlendiren başlıca kan testleri:
1. ALT (Alanin Aminotransferaz)
ALT, karaciğer hücrelerinde bulunan bir enzimdir ve karaciğer hücreleri hasar gördüğünde kana salınır.
Yüksek seviyelerde ALT, karaciğer hücrelerinin hasar gördüğünü veya iltihaplandığını gösterebilir. Hepatit, alkolik karaciğer hastalığı, siroz gibi durumlar ALT düzeylerini artırabilir.
2. AST (Aspartat Aminotransferaz)
AST, karaciğer ve diğer organlarda (kalp, kaslar, böbrekler) bulunan bir enzimdir.
Karaciğer hasarı durumunda AST düzeyleri yükselir. Ancak AST karaciğer dışında da bulunduğu için bu enzimin yüksekliği sadece karaciğerle sınırlı olmayabilir.
AST/ALT oranı, karaciğer hastalığının ciddiyetini veya diğer organların etkilenip etkilenmediğini anlamada yardımcı olabilir.
3. ALP (Alkalin Fosfataz)
ALP, karaciğer, safra yolları ve kemiklerde bulunan bir enzimdir.
Safra yollarındaki tıkanıklık, safra taşları, karaciğer tümörleri veya kemik hastalıkları ALP seviyelerini artırabilir. Yüksek ALP seviyeleri genellikle safra akışıyla ilgili sorunları işaret eder (kolestaz).
4. GGT (Gama Glutamil Transferaz)
GGT, karaciğer ve safra yollarındaki hücrelerde bulunan bir enzimdir.
GGT seviyeleri, safra yollarının tıkanıklığı veya karaciğer hastalıkları durumunda yükselir. GGT'nin yüksekliği genellikle alkolik karaciğer hastalığını veya safra yolu hastalıklarını gösterebilir.
5. Bilirubin
Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla oluşan bir maddedir ve karaciğer tarafından safra yoluyla atılır.
Bilirubin seviyelerinin yükselmesi, karaciğerin bilirubini işleyemediği veya safra yollarında tıkanıklık olduğu anlamına gelebilir. Yüksek bilirubin seviyesi sarılık (cilt ve gözlerde sararma) ile sonuçlanabilir.
İki tür bilirubin ölçülür:
-
Direkt (konjuge) bilirubin: Karaciğer tarafından işlenmiş bilirubin.
-
İndirekt (konjuge edilmemiş) bilirubin: Karaciğer tarafından henüz işlenmemiş bilirubin.
6. Albümin
Albümin, karaciğer tarafından üretilen bir proteindir ve kanın sıvı dengesini sağlar.
Düşük albümin seviyeleri, karaciğerin protein üretme kapasitesinde bir azalma olduğunu gösterebilir. Karaciğer yetmezliği, siroz ve kronik karaciğer hastalıklarında albümin seviyeleri düşebilir.
7. Total Protein
Total protein, kanda bulunan tüm proteinlerin toplamını ölçer ve bu proteinlerin çoğu karaciğer tarafından üretilir.
Düşük total protein seviyeleri, karaciğerin protein sentezleme işlevinde bir sorun olduğunu gösterebilir.
8. PT/INR (Protrombin Zamanı/Uluslararası Normalleştirilmiş Oran)
PT/INR, kanın pıhtılaşma süresini ölçen bir testtir. Karaciğer, pıhtılaşma faktörlerini üretir, bu nedenle karaciğer hastalıkları bu süreci uzatabilir.
Karaciğer hastalıklarında, özellikle sirozda, protrombin zamanı uzar çünkü karaciğer yeterince pıhtılaşma faktörü üretemez. Bu test, karaciğerin pıhtılaşma faktörleri üretme yeteneğini değerlendirmede kullanılır.
9. Amonyak (NH3)
Amonyak, proteinlerin sindirimi sırasında oluşur ve karaciğer tarafından işlenerek üreye dönüştürülür. Karaciğer hasar gördüğünde, amonyak kanda birikir.
Yüksek amonyak seviyeleri karaciğerin toksinleri işleme yeteneğinin bozulduğunu gösterebilir ve bu durum hepatik ensefalopati (karaciğer kaynaklı beyin hasarı) gibi ciddi durumlara yol açabilir.
10. LDH (Laktat Dehidrogenaz)
LDH, hücrelerde bulunan bir enzimdir ve karaciğer hücrelerinin hasar gördüğünde yükselir.
LDH düzeyleri, genel olarak karaciğer hücre yıkımını gösterir, ancak karaciğer dışındaki birçok dokuda da bulunabilir.
11. Serum Glukoz
Karaciğerin glikojen depolama ve kan şekeri düzenleme işlevi bozulduğunda, kan şekeri seviyelerinde değişiklikler meydana gelebilir. Özellikle siroz gibi karaciğer hastalıklarında glikoz metabolizması etkilenebilir.